Trądzik zwykły (acne vulgaris) jest najczęściej występującą dermatozą. Uważa się, że dotyczy w różnym nasileniu 90% ludzi pomiędzy 10 a 25 rokiem życia. Schorzenie często jest kojarzone wyłącznie z okresem dojrzewania. Jednak w ostatnich dekadach obserwujemy znaczny wzrost liczby kobiet po 25 roku życia z nasilonym trądzikiem zwykłym, tzw. trądzikiem późnym, które szukają pomocy u specjalisty.
Trądzik zwykły to choroba przewlekła, powszechnie występująca, stanowiąca duży problem terapeutyczny, psychologiczny i społeczny. Schorzenie dotyczy mieszków włosowych i gruczołów łojowych. Wyróżnia się wiele jego odmian i postaci klinicznych.
Etiopatogeneza trądziku jest problemem złożonym. Istotne znaczenie pod tym względem mają takie współwystępujące czynniki, jak wzmożona produkcja łoju, nadmierne rogowa-cenie przewodów wyprowadzających i ujść gruczołów łojowych, rozwój flory bakteryjnej (głównie Propionibacterium acnes, Staphylococcus epidermidis, Pityrosporum ovale), zaburzenia go-spodarki hormonalnej, odczyn zapalny, uwarunkowania genetyczne oraz mniej dotychczas poznane inne czynniki: zaburzenia immunologiczne, nadmierna reaktywność mieszków włosowych, czynniki psychologiczne oraz czynniki środowiskowe. Zmiany trądzikowe występują głównie w okolicach bogatych w gruczoły łojowe (twarz, klatka piersiowa, plecy). Szacuje się, że we wczesnym życiu dorosłym, czyli do 25 roku życia, częstość zachorowań na trądzik stopniowo obniża się, a nawet ustępuje samoistnie. Niekiedy jednak schorzenie może występować u osób starszych jako tzw. trądzik późny.
ETIOPATOGENEZA I ODMIANY TRĄDZIKU PÓŹNEGO
Trądzik późny jest przewlekłą chorobą zapalną jednostki łojowo-włosowej, występującą najczęściej u dorosłych kobiet (choroby doświadcza około 10% populacji kobiet po 25 roku życia). Patomechanizm powstawania wykwitów w postaci późnej, podobnie jak w trądziku zwykłym młodzieńczym, uwarunkowany jest nadmiernym wydzielaniem sebum przez gruczoły łojowe, nadmiernym rogowaceniem i zaczopowaniem ujść gruczołów łojowych oraz nadmierną proliferacją beztlenowych bakterii gram-dodatnich Propionibacterium acnes w obrębie gruczołu łojowego, co prowokuje odczyn zapalny. Jednak u osób dorosłych podejrzewa się zwiększoną rolę czynników środowiskowych, np. zanieczyszczenie środowiska, stresujący tryb życia, rosnącą oporność Propioni-bacterium acnes na terapię antybiotykami i długotrwałą antybiotykoterapię przeciwtrądzikową w przeszłości, wtórne zaburzenia hormonalne, u kobiet związane z różnie dobranymi środkami antykoncepcyjnymi i wiele innych. W patogenezie choroby szczególnie podkreśla się rolę stresu jako czynnika prowokującego zmiany. Intensywny tryb życia, presja środowiska, poszukiwanie atrakcyjnej pracy, wzrost znaczenia wyglądu, odgrywają nierzadko paradoksalną rolę czynnika stresogennego.
Wyróżnić można dwie odmiany trądziku późnego:
1. Postać zapalna trądziku późnego — charakteryzuje się występowaniem w dolnej części twarzy licznych grudek, krostek oraz zapalnych guzków ustępujących z pozostawieniem blizn, nie zawsze obserwuje się tu nasilony łojotok.
2. Postać retencyjna trądziku późnego — typowe jest występowanie licznych zaskórników i mikrotorbieli, a łojotok zawsze jest znaczny. Ze względu na historię naturalną choroby, można ją ponadto podzielić na 3 podtypy:
• przetrwały trądzik późny stanowiący kontynuację trądziku młodzieńczego od wieku dojrzewania do dorosłego;
• pierwotny trądzik późny, którego pierwsze objawy pojawiają się po 25 roku życia;
• nawrotowy trądzik późny u osób, u których trądzik młodzieńczy ustąpił na kilka lat, a potem powrócił w życiu dorosłym.
LOKALIZACJA I TYP ZMIAN W TRĄDZIKU PÓŹNYM
Trądzik późny różni się od trądziku młodzieńczego między innymi tym, że występuje głównie w okolicy ust, brody, na linii żuchwy, czasami na ramio-nach, klatce piersiowej lub plecach. Według badań R. Śpiewaka, trądzik późny u kobiet lokalizuje się głównie na twarzy (u 67% chorych), w szczególności w okolicach brody (48%), czoła (39%), nosa (38%), policzków (26%), żuchwy (22%). Czasami zajęte są także plecy (30%), klatka piersiowa (16%), ramiona (13%) oraz szyja (1%). U zdecydowanej większości kobiet (84%) dochodzi do nasilenia zmian trądzikowych w tych okolicach przed miesiączką.
Nasilenie choroby jest zwykle lekkie lub umiarkowane. Większość chorych kobiet zgłasza obecność zaskórników (zaskórniki otwarte 75%, zaskórniki zamknięte 48%), a w dalszej kolejności krostek (44%), grudek (24%), blizn (17%) i torbieli (7%). Choć bardzo ciężkie odmiany trądziku późnego z licznymi wykwitami występują rzadko, niestety, aż kilkanaście procent kobiet cierpi z powodu jego odmian o znacznych, uniemożliwiających komfortowe funkcjonowanie, dolegliwościach. (…)
Joanna Klonowska
Wydział Nauk o Zdrowiu
Wyższa Szkoła Inżynierii i Zdrowia w Warszawie
Czytaj cały artykuł w Beauty Inspiration 5/2016