Resweratrol – eliksir młodości?

Od wielu lat słyszymy o dobrodziejstwach zdrowotnych płynących z polifenoli i nadziejach związanych z ich rolą w profilaktyce, a być może i leczeniu wielu chorób cywilizacyjnych np. nowotworów, miażdżycy, cukrzycy, chorób neurodegeneracyjnych i innych. Lata badań klinicznych wykazały silne właściwości przeciwutleniające i przeciwstarzeniowe ich przedstawiciela, resweratrolu. Jego skuteczność w formie suplementu doustnego w zapobieganiu starzenia się organizmu poprzez aktywację „genów długowieczności” została już dawno temu dobrze udokumentowana w piśmiennictwie naukowym.

Jednak to, co zaciekawiło przemysł kosmetyczny, to rosnąca liczba danych naukowych sugerujących, że również stosowany miejscowo resweratrol może stanowić dla skóry znaczną ochronę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez działanie słońca, zmniejszać istniejące stany zapalne, spowalniać starzenie się skóry i ostatecznie poprawiać jej wygląd.

BUDOWA CHEMICZNA

Resweratrol jest organicznym związkiem chemicznym pochodzenia roślinnego. Występuje w wielu roślinach, m.in. winoroślach, a w szczególności w winorośli właściwej. W naturze stano-wi część arsenału obronnego tej rośliny — jest syntetyzowany w odpowiedzi na stres oksydacyjny, zakażenie grzybicze lub silne promieniowanie UV, jako substancja ochronna.

Resweratrol jest polifenolem, który jest zaliczany do grupy flawonoidów (to największa i najlepiej poznana grupa polifenoli) o budowie stilbenu (3,5,4′-trihydroksystilben). Struktura chemiczna resweratrolu podobna jest do syntetycznego dietylostilbestrolu estrogenowego. Z tego powodu resweratrol zaliczany jest również do fitoestrogenów — hormonów roślinnych, których działa-nie przypomina działanie estrogenu. Związek ten po raz pierwszy został wyizolowany w 1939 r. z rośliny Veratrum grandiflorum, natomiast resweratrol używany obecnie do produkcji preparatów farmaceutycznych, kosmetycznych czy suplementów diety otrzymuje się go z wysuszonych skórek różnych szczepów czerwonych winogron lub produkuje z rdestu japońskiego (Polygonum cuspidatum). Resweratrol występuje w przyrodzie w postaci dwóch izomerów geometrycznych cis- oraz trans-.

Naturalnie występuje izomer trans- i tylko on wykazuje aktywność biologiczną. Aktywuje gen SIRT1, który jest obecny (lub jego homologi) w genomie zwierząt i grzybów. Forma trans- może przekształcić się w formę cis- podczas fermentacji skórek winogron w wyniku działania światłem UV, a także w warunkach wysokiego pH. W winie znajdują się obie izomeryczne struktury resweratrolu (cis- oraz trans-).

WYSTĘPOWANIE

Obecność resweratrolu stwierdzono w ponad 70 gatunkach roślin, w większości są to rośliny jadalne — przede wszystkim owoce oraz ich przetwory.

Ze względu na najwyższą jego zawartość, głównym źródłem resweratrolu są winogrona. W świeżych skórkach winogron jest go między 50 a 100 mg w 1 g co stanowi 5-10 proc. ich biomasy a w pestkach do 20 mg w 1 g świeżej masy. Największą zawartością tego związku odznaczają się czerwone winogrona (oraz wino) odmiany Pinot Noir. Także wysoką zawartością resweratrolu charakteryzują się inne wina czerwone: St.Laurent, Marzemino, Merlot i Blaufrkisch, natomiast Agriogitiko jest gatunkiem o najniższej jego zawartości.

Mniejszą zawartością tego związku charakteryzują się wina różowe, a najmniejszą białą. Różnice w tych zawartościach wynikają ze specyfiki produkcji win różnego rodzaju. Resweratrol zawarty jest także w owocach jagodowych (takich jak: morwa, żurawina, borówka czernica, borówka brusznica, borówka amerykańska, czarna porzeczka, truskawki, maliny), w owocach chlebowca i jabłkach.

STRES OKSYDACYJNY JAKO PRZYCZYNA STARZENIA

Młodzieńczy wygląd skóry pogarsza się wraz z upływem lat z powodu wielu czynników wewnętrznych i zewnętrznych, spośród których jednym z ważniejszych jest stres oksydacyjny, czyli stan braku równowagi pomiędzy działaniem reaktywnych form tlenu a biologiczną zdolnością do ich szybkiej detoksykacji lub naprawy wyrządzonych przez nie szkód. Zaburzenia w prawidłowym stanie redukcji wolnych rodników mogą wywoływać oksydacyjne uszkodzenia wszystkich składników komórki. Szczególnie dotkliwe dla komórek są uszkodzenia białek, lipidów i DNA.

W skórze, uszkodzenia spowodowane wolnymi rodnikami ostatecznie prowadzą do rozkładu włókien kolagenu i elastyny, co powoduje pojawianie się zmarszczek i utratę jej elastyczności. Wolne rodniki powstają w organizmie w wyniku reakcji metabolicznych. Prawie każdy związek, który zawiera cząsteczkę tlenu, może powodować produkcję wolnych rodników. Proces ten odbywa się około 10 000 razy każdego dnia, w każdej z biliona komórek w ludzkim ciele. Jednak działanie wolnych rodników w komórce nie ogranicza się do negatywnych efektów. Gdy występują one w stężeniu fizjologicznym, odgrywają bardzo ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu komórek, poprzez udział w sygnalizacji komórkowej i regulację wielu reakcji metabolicznych.

Niestety naturalny proces powstawania wolnych rodników przyspiesza i potęguje wiele dodatkowych czynników m.in. palenie papierosów, silny czy długotrwały stres, wdychane wraz z powietrzem spaliny, długie opalanie się, przyjmowanie niektórych leków a nawet forsowny trening.

W idealnych okolicznościach organizm wykorzystuje zasoby własnych enzymatycznych i nieenzymatycznych przeciwutleniaczy (katalazy i dysmutazy ponadtlenkowe oraz kwas moczowy, glutation, tokoferole czy kwas askorbinowy), aby bronić się przed atakiem wolnych rodników. Te wewnętrzne mechanizmy obronne mogą okazać się jednak niewystarczające z powodu chronologicznego starzenia, jak również przez nadmierną ekspozycję skóry na promieniowanie UV oraz inne wymienione wcześniej czynniki nasilające tworzenie wolnych rodników. Bez odpowiedniej ochrony antyoksydantów wolne rodniki generowane przez organizm ostatecznie „przytłaczają” skórę, co powoduje jej przedwczesne starzenie.

RESWERATROL JAKO GENIALNY ANTYOKSYDANT

Resweratrol jest bardzo silnym przeciwutleniaczem (neutralizuje wolne rodniki i wzmacnia działanie wielu enzymów antyoksydacyjnych). Naukowcy udowodnili, że jego zdolności przeciwutleniające są dużo silniejsze niż witamin E i C. Jedno z badań wykazało, że skuteczność resweratrolu w zapobieganiu peroksydacji lipidów wynosi 95 proc., w porównaniu do 65 proc. w przypadku witaminy E i 37 proc. w przypadku witaminy C. W innym badaniu porównano siłę przeciwutleniającą 1% resweratrolu z mocą 1 proc. idebenonu (idebenon jest silnym przeciwutleniaczem farmaceutycznym, jego zalety to osłona skóry przed uszkodzeniami środowiskowymi oraz poprawa większości parametrów skóry, wpływających na jej wygląd). Wyniki badania wykazały, że resweratrol miał oszałamiającą 17-krotnie większą zdolność antyoksydacyjną niż idebenon!

Resweratrol wywiera silne działanie przeciwutleniające na dwóch różnych poziomach:

• przez usuwanie istniejących wolnych rodników — resweratrol ma zdolność neutralizowania reaktywnych form tlenu, będących wolnymi rodnikami, takich jak anionorodnik ponadtlenkowy O2• —, rodnik wodoronadtlenkowy HO2., rodnik hydroksylowy HO • czy rodnik alkoksylowy RO•. Oddając im jeden elektron, stabilizuje cząsteczkę i „łamie” w ten sposób łańcuch utleniający.

• przez zapobieganie ich powstawaniu — resweratrol jest zdolny do tworzenia rozpuszczalnych, złożonych cząsteczek z niektórymi jonami metali oraz inaktywacji jonów, przez co nie mogą one powodować tworzenia wolnych rodników.

Resweratrol ma ogromne walory zdrowotne. U osób cierpiących na nowotwory ogranicza rozwój komórek nowotworowych i tworzenie się przerzutów. Wiele opublikowanych badań wykazuje również, że resweratrol zapobiega miażdżycy poprzez korzystny wpływ na profil lipidowy i obniżenie stężenia trój-glicerydów we krwi. Zmniejsza również ryzyko choroby Alzheimera. Związek ten wywiera także pozytywny wpływ w przypadku osób chorych na cukrzycę poprzez regulację gospodarki węglowodanowej i obniżenie poposiłkowego stężenia glukozy we krwi. Udowodniono również korzystny wpływ resweratrolu na tkankę tłuszczową — stymuluje on proces rozpadu komórek tłuszczowych, tym samym pomagając zgubić dodatkowe kilogramy.

Resweratrol jest również uważany za związek pobudzający prawidłową proliferację komórek, a także syntezę kolagenu przez ochronę matrycy skórnej przed szkodliwymi enzymami i poprawiający działanie fibroblastów, które tworzą zdrowy kola-gen. Efektywnie hamuje arytmię serca indukowaną stanem niedokrwienia, wspomaga w zwalczaniu chorób zapalnych poprzez zahamowanie uwalniania mediatorów prozapalnych, wykazuje właściwości kardioprotekcyjne i przeciwmiażdżycowe, obniża utlenianie LDL. W wielu dodatkowych badaniach zaobserwowano, że miejscowo stosowany resweratrol chroni skórę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez promieniowanie UVB i UVA.

Resweratrol jest jednym ze składników żywności, który charakteryzuje się wysoką aktywnością biologiczną. Ten „współczesny eliksir młodości” ma szeroki zakres działania na nasz organizm nie tylko w zapobieganiu, ale również w leczeniu różnych chorób i dolegliwości. Związek ten w suplementacji doustnej wywiera pozytywny wpływ przede wszystkim na układ krwionośny. Wiele badań wykazało, iż hamuje on rozwój procesów nowotworowych. Do tego według niektórych naukowców, związek ten może uchronić nas przed chorobami neurodegeneracyjnymi, wykazuje działanie przeciwutleniające, antyproliferacyjne, przeciwzapalne, jak również antyangiogenne. Stosowany na skórę pomaga długo utrzymać ją w zdrowiu i urodzie.

Wielu badaczy zaleca umiarkowane picie czerwonego wina w celach odmładzających. Osoby niepijące alkohol mogą również korzystać z pozytywnego działania polifenoli, pijąc bezalkoholowe czerwone wino. Najlepiej jednak jeść jak najwięcej warzyw i owoców bogatych w polifenole a z dobrodziejstw „fitomacierzy” czerwonego wina korzystać z umiarem. Ale z całą pewnością warto sięgnąć po przeciwstarzeniowe kosmetyki z resweratrolem, których na rynku kosmetycznym jest wiele i sprawdzić ich skuteczność.